De ongetande Wilhelmina: unieke postzegelgeschiedenis Wellerlooi
In de rijke geschiedenis van Nederlandse postzegels vallen enkele postzegels op door hun uitzonderlijke kenmerken en verhalen. Een daarvan is de 10 cent Wilhelmina “Bontkraag” (NVPH 83), die door zijn ongetande staat en unieke achtergrond een bijzondere plaats inneemt in de wereld van de filatelie. Deze postzegel vertelt het verhaal van een periode waarin improvisatie noodzakelijk werd en de post creatief moest omgaan met onvoorziene problemen. Een ongeperforeerde zegel met het stempel van Wellerlooi wordt op 30 november geveild bij René Hillesum Filatelie in Zwijndrecht.
Het jaar 1923 was een opmerkelijk jaar voor de Nederlandse posterijen. Door een staking bij drukkerij Enschedé belandden enkele postzegels van de Wilhelmina-serie ongetand aan de balie. Dit betekende dat de postzegels niet de gebruikelijke perforaties (tanden) hadden waardoor ze gemakkelijk uit het vel konden worden gescheurd. Voor de postkantoren en klanten was dit een ongemak: het uitknippen van de postzegels uit het vel was omslachtig en onnauwkeurig, wat leidde tot geïmproviseerde oplossingen.
Sommige postkantoren vonden het knippen van de postzegels onpraktisch en besloten hun eigen manier te bedenken om de postzegels te scheiden. Er werden verschillende creatieve methoden gebruikt, zoals het perforeren met een naaimachine of het handmatig doorprikken ervan. Deze methoden resulteerden in verschillende variaties in de manier waarop de perforaties werden aangebracht. Een mooi voorbeeld hiervan is de 10-cent Wilhelmina Bontkraag, waarvan een exemplaar wordt aangeboden als lot 6569 tijdens de veiling van René Hillesum Filatelie op 30 november 2024. De postzegel laat duidelijk zien hoe het postkantoor zelf een perforatie aanbracht, waarbij de randen onregelmatig zijn doorboord. Deze postzegel is niet alleen een postartefact, maar ook visueel bewijs van de vindingrijkheid van de Nederlandse postkantoorhouders in tijden van nood. De postzegel werd gebruikt in Wellerlooi. Er was nog geen noodperforatie van Wellerlooi bekend (bron: Handboek Postwaarden Nederland, editie 28).
Verschillende postkantoren in Nederland voorzagen deze ongeperforeerde postzegels van eigen improvisaties. In de tekst “Kleurrijk Ongeperforeerd” uit het Handboek Postwaarden, waarin deze periode wordt beschreven, worden specifieke voorbeelden gegeven van postkantoren die hun eigen perforaties aanbrachten op de Wilhelminazegels. Plaatsen als Aalten, Blokzijl en Bovenkerk worden genoemd als kantoren die hun eigen perforaties uitvoerden om de postzegels geschikt te maken voor gebruik. Dit gebeurde tussen januari en maart 1923 en de details zijn vastgelegd in een tabel waarin staat welke kantoren erbij betrokken waren en welke methoden ze gebruikten.Het is opmerkelijk om te zien hoe verschillende postkantoren elk hun eigen aanpak hadden. Sommige perforaties zijn heel regelmatig, terwijl andere duidelijk sporen van handmatig prikken of het gebruik van een eenvoudige naaimachine vertonen. Deze variaties maken de ongeperforeerde Wilhelmina-zegels tot een fascinerend verzamelobject, waarbij elke zegel een uniek verhaal vertelt.
De ongeperforeerde Wilhelmina-zegels, met name die met geïmproviseerde perforaties - in de waarden van 5c en 10c - zijn een geliefd verzamelobject onder filatelisten. Ze vertegenwoordigen een uniek stukje postgeschiedenis, waarin een noodsituatie leidde tot creatieve en praktische oplossingen. Omdat elke perforatie uniek is, hebben deze zegels niet alleen monetaire waarde, maar ook historische en esthetische waarde. Voor verzamelaars is het bezitten van zo'n zegel als het bezitten van een stukje levende geschiedenis - een bewijs van menselijke vindingrijkheid in tijden van nood. De zegel met het stempel van Wellerlooi wordt op 30 november geveild bij René Hillesum Filatelie in Zwijndrecht. Www.filatelist.com 078-6101520 (tevens WhatsApp-nummer).
