Ecologisch verbeterplan langs de Maas ter inzage
Rijkswaterstaat werkt al geruime tijd aan het ecologisch herstelprogramma voor de Maas vanuit de Europese Kaderrichtlijn Water. Nu ligt voor het brede publiek het plan ter inzage voor vier nieuwe locaties in de gemeente Bergen: een kwelgeul bij Wellerlooi, verbetering van de monding Looise Graaf en natuurvriendelijke Maasoevers bij Bergen en Afferden. Dinsdag 19 december vindt hierover tussen 18.30 en 21.00 uur in De Smid Feesterij in Wellerlooi een inloopavond voor belangstellenden plaats. Aanmelden is niet nodig.
De biodiversiteit in en langs de rivier is de afgelopen 150 jaar achteruitgegaan door menselijke ingrepen als het vastleggen van de oevers, plaatsen van stuwen en afsnijden van meanders en geulen. Veel van de oorspronkelijke planten, vissen en kleine waterdiertjes die thuishoren in het riviersysteem zijn daardoor verdwenen of komen nog maar in kleine aantallen voor. Waar dat kan, worden die leefgebieden nu weer teruggebracht in het Maassysteem.
Ter hoogte van Wellerlooi, ten westen van de Rijksweg-Zuid, wordt een kwelgeul aangelegd bestaande uit 3 compartimenten. Ze worden met elkaar verbonden via een duiker en stuwbalken om zo het waterpeil te regelen. Bijvoorbeeld om water vast te houden in drogere periodes. Aan de westkant van het maatregelgebied wordt het maaiveld flauw afgegraven voor voldoende variatie in inrichting van de geul. Hoe meer afwisseling in diepte, breedte en hoogte, des te meer waterplanten en -dieren zich ergens kunnen vestigen. Kwelgeulen waren vroeger karakteristiek in dit landschap. Ze lagen onderaan de hogere terrasrand, gevuld met helder en mineraalrijk grondwater dat vanaf de hogere flanken richting de rivier stroomt. De bestaande heggen die haaks op de Maas staan, blijven behouden. Net als de solitaire bomen en boomgroepen. In het ontwerp is ruimte opgenomen om eventueel nieuwe Maasheggen in te passen. Voor aanleg van de geul is het nodig de haag aan de oostkant deels te verwijderen. De terrassenrand aan diezelfde kant daarentegen wordt verder versterkt door het talud steil af te graven.
De monding Looise Graaf ligt tussen Wellerlooi en Well. Dit moet een aantrekkelijk leefgebied worden met rustig stromend water. Daarvoor wordt de monding van de waterloop over een lengte van 200 meter licht slingerend ingericht. Er komen steile oevers in de buitenbochten en in de binnenbochten juist flauwe brede oevers. In het water zijn verankerde dode bomen voorzien als extra impuls voor het ecosysteem. Om de ingang van de Looise Graaf beter toegankelijk te maken voor vis, moeten daar enkele bomen wijken en wordt wat stortsteen verwijderd. Verder leiden nieuwe duikers onder de weg Geysselberg en de Rijksweg-Zuid tot een betere verbinding met de bovenloop. Het ontwerp zorgt ervoor dat de omringende houtwallen en houtsingels niet langer worden doorsneden.
Bij Bergen en Afferden worden waar dat kan de oevers van de Maas anders ingericht. Dit leidt tot minder harde stenige waterkanten en meer zachte geleidelijk oplopende oevers. Bij een kanaalachtige inrichting hebben planten en dieren nauwelijks kans zich te ontwikkelen; het waterleven speelt zich vooral af in ondiepe oeverzones. Daarom heeft Rijkswaterstaat de afgelopen jaren bij Bergen en Afferden de Maasoever al op een aantal stukken ontdaan van de stenen bestorting. Natuurlijke processen als afkalving en aanzanding krijgen zo weer de ruimte. Daar komen nu nog twee stroken bij.
Ter hoogte van Bergen gaat het om een strook van 420 meter. Op een deel van dit traject bevindt zich een puinlaag. Die wordt tot zo'n 60 centimeter onder het maaiveld afgegraven om te voorkomen dat dit materiaal in de rivier terechtkomt. In het midden van het gebied staat een Maasheg. Deze blijft behouden. De bestaande picknicktafel wordt naar de Maasheg verplaatst, omdat die tafel anders in de erosiezone zou staan. Om deze maatregel mogelijk te maken, moeten enkele bomen worden verwijderd, een aantal kan echter blijven staan.
Ten zuidwesten van Afferden staat een soortgelijke maatregel op het programma. Hier gaat het om een strook van 400 meter. Voor een deel van het achterland geldt een hoge archeologische verwachting. Op die plek blijft de oeververdediging daarom gedeeltelijk onder water liggen, zodat de afkalving daar niet te ver gaat. Bij beide oevertrajecten wordt het natuurvriendelijke karakter versterkt door het afzinken van dode bomen als waardevol biologisch element. Kijk voor meer informatie over elke maatregel op www.samenwerkenaanriviernatuur.nl (riviertakpagina Maas)
In de voorbereiding van deze maatregelen is gekeken naar zaken als bodemgesteldheid, waterhuishouding en aanwezigheid van eventuele beschermde flora en fauna. Ook is gecontroleerd of er kabels en leidingen en eventuele cultuurhistorische of landschappelijke waarden zijn waar rekening mee gehouden moest worden. Over de ontwerpen heeft afstemming plaatsgevonden met direct betrokken partijen zoals gemeente Bergen, Stichting Het Limburgs Landschap en Waterschap Limburg. Daaruit zijn diverse aandachtspunten en wensen naar voren gekomen, waar zoveel mogelijk rekening mee is gehouden in het ontwerp. Een daarvan was bijvoorbeeld het behoud van oude bomen, zowel solitaire als groepjes bomen.
Iedereen die dat wil, kan tot en met 15 januari 2024 reageren op de plannen. U vindt het volledige Ontwerp-Projectplan Waterwet van deelproject 6 met alle bijlagen op het online Rijkswaterstaat Publicatie Platform: https://open.rijkswaterstaat.nl/, onder het tabblad ‘Ter inzage’. Er is ook een digitaal toegankelijke samenvatting beschikbaar.
De stukken zijn tijdens reguliere openingstijden en na telefonische afspraak, in te zien op de volgende locaties van Rijkswaterstaat: Magistratenlaan 82 te ’s-Hertogenbosch en Slachthuisstraat 71 te Roermond. Desgewenst kunnen ze digitaal worden verstrekt of toegezonden. Ook is het mogelijk om tegen betaling kopieën van de stukken te ontvangen. Dit kunt u aanvragen bij het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via 088-7974300.
Een reactie indienen kan op de volgende manieren:
• Via e-mail: u kunt uw e-mail verzenden aan
• Schriftelijk: stuur een gefrankeerde brief t.a.v. de hoofdingenieur-directeur van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland, Postbus 2232, 3500 GE te Utrecht.
• Mondeling: u kunt hiervoor contact opnemen met het Service Center Vergunningen Rijkswaterstaat via tel. 088-7974300.
Vermeld in uw reactie duidelijk dat het over deelproject 6 gaat.
Zoals eerder gemeld is er dinsdag 19 december aanstaande een inloopbijeenkomst over de plannen in De Smid Feesterij, Rijksweg-Zuid 14 te Wellerlooi. Medewerkers van Rijkswaterstaat en ingenieursbureau Arcadis zijn daar aanwezig om vragen te beantwoorden. Iedereen is welkom tussen 18.30 en 21.00 uur, aanmelden is niet nodig.
